ยาเสียสาวชื่อเก๋โก้ “ยาโซแลม”

การนอนไม่หลับ เป็นปัญหาที่หลายคนเคยพบเจอ บางคนสามารถรับมือได้ในขณะที่อีกหลายคนไม่สามารถจัดการปัญหาดังกล่าวได้ด้วยตนเอง จึงจำเป็นต้องหันไปพึ่งตัวช่วยอย่าง “ยาโซแลม” ซึ่งเป็นยาแก้อาการนอนไม่หลับ

“ยาโซแลม” เป็นกลุ่มยาที่ถูกจัดเป็นวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทตามกฎหมาย ซึ่งเป็นชื่อย่อของ “ยาอัลพราโซแลม (Alprazolam)” อยู่ในกลุ่มเบนโซไดอะซีปีน (Benzodiazepine) เช่น เดียวกับไดอะซีแพม (Diazepam) มีฤทธิ์แก้ซึมเศร้า ถูกนำมาใช้ในวงการแพทย์เพื่อรักษาภาวะวิตกกังวล รูปแบบที่มีใช้ในโรงพยาบาลส่วนใหญ่จะเป็นรูปแบบของยาเม็ด ยานี้ออกฤทธิ์ภายใน 8 – 25 นาทีหลังรับประทาน และครอบคลุมประสิทธิผลไปจนกระทั่ง 1.5 ชั่วโมงโดยประมาณ แต่มีระยะเวลาในการออกฤทธิ์สั้นประมาณ 4 – 6 ชั่วโมง ซึ่งยาชนิดนี้แพทย์จะนำมาใช้เพื่อการรักษาโดยมีข้อบ่งชี้หลายอย่าง ทั้งนี้ได้มีการทดสอบการใช้ยากับสัตว์ทดลองที่ตั้งครรภ์ พบว่าก่อให้เกิดความพิการของตัวอ่อน จึงห้ามใช้ยานี้กับหญิงมีครรภ์ ดังนั้นการใช้ยาควรต้องได้รับคำสั่งจากแพทย์เท่านั้น

“ยาโซแลม” ใช้รักษาอาการวิตกกังวล, อาการซึมเศร้า เช่น โรควิตกกังวลทั่วไป (Generalized anxiety disorder), โรคแพนิค (Panic disorder), โรคกลัวการเข้าสังคม (Social Phobia), ภาวะเครียดจากสิ่งกดดันภายนอก, ภาวะวิตกกังวลก่อนผ่าตัด, ภาวะวิตกกังวลที่มีภาวะซึมเศร้าร่วมด้วย เป็นต้น ใช้เป็นยาช่วยให้นอนหลับ แก้อาการนอนไม่หลับ (มักใช้ในกรณีที่จำเป็น) ใช้เป็นยาร่วมรักษากลุ่มอาการเนื่องจากการขาดสุรา (Alcohol withdrawal syndrome) ในการเลิกเหล้า ใช้รักษาภาวะนั่งไม่ติดที่ (Akathisia) จากผลข้างเคียงของยารักษาโรคจิต ออกฤทธิ์โดยการเปลี่ยนแปลงการทำงานของสารสื่อประสาทในสมองมนุษย์ และเกิดฤทธิ์ตามสรรพคุณ ขนาดของยาโซแลมที่รับประทาน แพทย์จะสั่งจ่ายตามอาการและชนิดของโรค โดยขนาดรับประทานสูงสุดในผู้ใหญ่คือ 4 มิลลิกรัมต่อวัน โดยแบ่งรับประทาน ซึ่งแพทย์ผู้รักษาจะเป็นผู้ควบคุมดูแล

สำหรับการใช้ยากับผู้ป่วยด้วยโรคซึมเศร้า ไม่ควรใช้ติดต่อกันนานเกิน 6 เดือน ส่วนผู้ป่วยด้วยโรควิตกกังวล ไม่ควรใช้ติดต่อกันนานเกิน 8 เดือน การออกฤทธิ์ของยากลุ่มเบนโซไดอะซีปีนจะขึ้นอยู่กับความสามารถในการละลายไขมันของยา โดยยาที่ละลายในไขมันได้ดีจะออกฤทธิ์เร็ว เนื่องจากสามารถผ่านเข้าสู่สมองได้ง่าย แต่ระยะเวลาการออกฤทธิ์ของยาจะสั้นไปด้วย เนื่องจากตัวยาจะกระจายไปตามส่วนต่างๆ ของร่างกายได้เร็ว จึงทำให้ระดับของยาในเลือดลดลงเร็วกว่ายาที่ละลายไขมันได้น้อย โดยยาที่ละลายในไขมันได้ดี คือ ไดอะซีแพม (Diazepam), อัลปราโซแลม (Alprazolam), คลอไดอะซิปอกไซด์ (Chlordiazepoxide) และลอราซีแพม (Lorazepam) ตามลำดับ

ในเรื่องผลข้างเคียงหรือผลไม่พีงประสงค์ของยาโซแลม คือ ทำให้รู้สึกง่วงนอน วิงเวียน สายตาพร่ามัว การมองเห็นไม่ชัดเจน รู้สึกไม่สบายในระบบทางเดินอาหาร เช่น มีอาการ คลื่นไส้ อาเจียน อาจทำให้ความทรงจำบกพร่อง หรือ เกิดภาวะหลงลืม ส่วนข้อควรระวังในการใช้ คือ ห้ามใช้ยากับผู้ที่แพ้ยานี้ และห้ามใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์และหญิงให้นมบุตร การรับประทานยาโซแลมร่วมกับเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์จะไปเสริมฤทธิ์ในการกดการทำงานของกระแสประสาทในสมอง ก่อให้เกิดภาวะง่วงนอน อ่อนเพลีย ขาดการควบคุมสติ ดังนั้นแนะนำว่า เมื่อรับประทานยานี้ควรหลีกเลี่ยงการทำงานกับเครื่องจักร หรือเลี่ยงการขับขี่ยานพาหนะ

ในปัจจุบันมีการควบคุมการใช้ยาโซแลมอย่างเข้มงวด เพื่อป้องกันการนำยาไปใช้ในทางที่ผิด ทำให้ร้านขายยาทุกประเภทไม่สามารถขายยาชนิดนี้ได้ และผู้ประกอบวิชาชีพทุกรายต้องขอรับใบอนุญาตเพื่อมีไว้ครอบครองหรือใช้ประโยชน์ซึ่งวัตถุออกฤทธิ์ จึงจะสามารถครอบครองยาชนิดนี้ได้ และเพื่อป้องกันการนำยาไปใช้ในทางที่ผิดและการลักลอบนำเข้ามาอย่างผิดกฎหมาย เช่น นำไปผสมในสารเสพติดอื่นๆ หรือยาแก้ไอเพื่อให้เกิดความมึนเมา หรือนำไปใช้เป็นยานอนหลับอย่างแรงเพื่อหวังล่วงละเมิดทางเพศ ด้วยเหตุที่ว่ายานี้เป็นสารประกอบที่ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น ไม่สามารถสังเกตได้ด้วยตาเปล่า และออกฤทธิ์ได้เร็วหลังจากรับประทานยาไปแล้วประมาณ 8-25 นาที ถ้านำไปผสมกับเครื่องดื่ม เช่น น้ำอัดลม หรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (ทำให้ผู้ที่ดื่มมีอาการง่วงซึม มึนงง สะลึมสะลือ ไร้สติ ไม่รู้สึกตัว สูญเสียการทรงตัว และจะจำเหตุการณ์ต่างๆ ไม่ได้หลังจากที่รับประทานยาไปแล้ว ทำให้เป็นที่มาในการใช้ยานี้เพื่อล่วงละเมิดทางเพศ) ยานี้จึงมักถูกเรียกว่า “ยาเสียตัว” หรือ “ยาเสียสาว” แต่ฤทธิ์ของยาจะคงอยู่ไม่เกิน 1 วัน ถ้าดื่มน้ำมากๆ ยาก็จะถูกขับออกมาทางปัสสาวะจนหมด ดังนั้น ผู้หญิงจึงต้องระมัดระวังให้มากเพื่อมิให้ตกเป็นเหยื่อของผู้ไม่หวังดีที่แอบผสมยานี้ลงไป