“โกโก้” มีดีมากกว่าที่คิด

ในบรรดาเครื่องดื่มประเภทชงที่มีสีดำและเป็นที่รู้จกกันแพร่หลายก็คือ กาแฟ ช็อคโกแลต และโกโก้ เครื่องดื่มทั้ง 3 อย่างล้วนมาจากพืชและมีกรรมวิธีการผลิตที่ซับซ้อน แต่เมื่อนำมาชงและผสมกับนมและน้ำตาลแล้วจะมีลักษณะใกล้เคียงกันคือสีน้ำตาลเข้มปนดำ มีรสหวานด้วยน้ำตาลและออกรสมันด้วยนม

เครื่องดื่มทั้ง 3 เป็นที่รู้จักกันมายาวนานและมีการวิเคราะห์เปรียบเทียบถึงคุณประโยชน์นานัปการ แต่ความเป็นจริงในปัจจุบันเราจะเห็นว่ากาแฟดูจะเป็นเครื่องดื่มที่แพร่หลายไปทั่วโลกและเป็นที่นิยมในอันดับต้นๆ ส่วนช็อคโกแลตค่อนข้างแพร่หลายมากกว่าในโลกตะวันตก ส่วนโกโก้ยังมีความนิยมอยู่ในหลายๆ ซีกโลก แต่ดูว่าจำนวนผู้ที่นิยมดื่มโกโก้จะมีจำนวนน้อยกว่า 2 อย่างแรก

                   จากการวิเคราะห์ด้วยเอกสารอ้างอิง ซึ่งค้นคว้ามาด้วยเรื่องคุณสมบัติส่วนประกอบและคุณประโยชน์ของโกโก้เทียบเคียงกับกาแฟและช็อกโกแลตนั้น

มนุษย์เราเริ่มรู้จักดื่มโกโก้กันมานานแล้ว โดยคนพื้นเมืองในทวีปอเมริกาได้เริ่มต้นดื่มกันมาก่อน และต่อมาในราวกลางคริสต์ศตวรรษที่ 16 จึงมีความนิยมดื่มกันอย่างแพร่หลายและรวดเร็วทั่วทั้งทวีปยุโรป และเห็นชาวมายา (Maya) พื้นเมืองในทวีปอเมริกาใต้นิยมดื่มโกโก้กันโดยทั่วไป

โกโก้ (Cocoa) จัดเป็นอาหารประเภทถั่ว (nut) ที่มีส่วนประกอบทางเคมีมากกว่า 700 ชนิด โดยมีคุณสมบัติที่มีคุณประโยชน์ต่อสุขภาพ และถือเป็นอาหารที่วิเศษที่สุด (super food) ของมนุษย์และได้จัดประเภทอยู่ในกลุ่มผลไม้ อนึ่งนักวิทยาศาสตร์ทั้งในอดีตและปัจจุบันต่างก็ทึ่งกับสรรพคุณและคุณสมบัติอันมหัศจรรย์ของโกโก้มาตลอด และเรียกโกโก้ว่าเป็น ยาวิเศษ ของทุกยุคสมัย (the greatest medicine of all time)

ในด้านความปลอดภัย กล่าวได้ว่าโกโก้มีคุณสมบัติหรือประสิทธิผลต่อร่างกายในด้านบวกมาตลอด และจัดว่าเป็นสารอาหารที่ทำให้เกิดสุขภาพดีที่สุด เท่าที่มนุษย์เราจะนำมาใช้เพื่อรับประทานได้โดยปลอดภัยในลำดับรองลงมาจากน้ำบริสุทธิ์ นอกจากนี้ยังพบว่าโกโก้ยังมีคุณสมบัติในการป้องกันการเกิดโรคต่างๆ ในมนุษย์ได้ดีที่สุด ในบรรดาของสารเคมีทั้งหลายที่เรารู้จักกัน โดยโกโก้จัดว่าเป็นยาและได้รับการพิสูจน์ว่าโกโก้ใช้ได้ผลดีมาตลอดทุกยุคทุกสมัย ดังปรากฏในคำบันทึกของ Hippocrates ซึ่งกล่าวว่า “ยาที่ดีสุดของมนุษย์เราคืออาหาร” และในปัจจุบันพบว่าอาหารที่มีประโยชน์อย่างหนึ่งของคนเราคือ “โกโก้” นั่นเอง

ดังนั้นในปัจจุบันจึงยอมรับกันโดยทั่วไปว่า โกโก้เป็นอาหารชั้นเยี่ยมของมนุษยชาติโดยมีความพิเศษในด้านที่มีทั้งกลิ่นหอมและมีคุณประโยชน์อนันต์ พร้อมกันนี้โกโก้ยังช่วยทำให้ทั้งอารมณ์และจิตใจของคนเราดีขึ้นอีกด้วย สำหรับช็อกโกแลตนั้นถือว่าเป็นผลิตภัณฑ์หรือเครื่องดื่มที่ทำมาจากโกโก้เช่นกัน โดยมีการเติมส่วนผสมของน้ำตาล นม เนย เพิ่มขึ้นในสัดส่วนต่างกันออกไป

ในปัจจุบันมีรายงานทางการแพทย์มากมายที่พบว่าโกโก้มีคุณสมบัติก่อให้เกิดผลดีต่อระบบการไหลเวียนเลือด ระบบทางเดินหายใจและระบบการทำงานของสมอง โดยพบว่าโกโก้ มีผลทำให้ลดความดันโลหิตสูง ลดอาการไอและหอบหืด ลดการเกิดโรคหัวใจ ลดการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง (อัมพฤกษ์อัมพาต) และยังสามารถป้องกันการเกิดโรคมะเร็งได้อีกด้วย

มีรายงานที่สนับสนุนว่าโกโก้สามารถช่วยลดภาวการณ์ถดถอยของความจำในผู้สูงอายุ (age-related memory deficit) ได้ นั่นคือ โกโก้จะมีผลช่วยด้านความจำ และเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของเซลล์สมองในด้านการเรียนรู้ การรับรู้ การตัดสินใจ ความนึกคิด ความคิดคำนึง ความคิดเชิงเหตุผล ความรู้สติ โดยมีชื่อเรียกรวมกันว่า ประชา (cognition) อีกด้วย

ส่วนประกอบของโกโก้

                   โกโก้ตามธรรมชาติมีองค์ประกอบของสารเคมีต่างๆ มากกว่า 700 ชนิด ซึ่งรวมทั้งส่วนที่เราทราบกันดีในปัจจุบันทั้งทางด้านสูตรโครงสร้างและคุณสมบัติ กับส่วนประกอบที่เป็นสารเคมีชนิดใหม่ๆ ที่เรายังไม่รู้จักกันดีอีกด้วย  โกโก้มีองค์ประกอบที่สำคัญ คือมีสารเคมีที่จัดประเภทว่าเป็นตัวต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidants) ชนิดที่มีคุณสมบัติแรงรวมกันอยู่หลายชนิด สารอนุมูลอิสระเหล่านี้เป็นสารเคมีที่พืชสร้างขึ้นมาเพื่อป้องกันมิให้เซลล์ของตัวเองถูกทำลายหรือตายไปก่อนกำหนด ซึ่งอาจเป็นผลมาจากปัจจัยสิ่งแวดล้อมต่างๆ เช่น ความร้อน แสงสว่าง ความชื้นและมลพิษต่างๆ ในอากาศ นอกจากนี้การเสื่อมสลายหรือการตายของเซลล์ยังเกิดเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงอันเนื่องมาจากปัจจัยของกาลเวลาอีกด้วย

ในร่างกายมนุษย์เราโดยปกติจะมีปฏิกิริยาทางเคมีที่เรียกว่า Reactive Oxygen Species (ROS) ที่เกิดขึ้นมาเองในธรรมชาติเพื่อทำลายเซลล์ของตัวเราเอง และเป็นต้นเหตุที่ทำให้คนเราเกิด สภาวะแก่เร็วกว่ากำหนด (premature aging) ซึ่งโกโก้มีสารเคมีที่เป็นองค์ประกอบที่มีคุณสมบัติทำให้การเกิดปฏิกิริยาของ ROS ลดลง ดังนั้นโกโก้จึงมีฤทธิ์ชะลอความชราในผู้สูงอายุได้

โกโก้มีส่วนประกอบของ สารโพลีฟีนอลส์ (polyphenols) จำนวนมากมายหลายชนิด ซึ่งสารเหล่านี้ในปัจจุบันพบว่าเป็นสารที่ทำให้มีการเกิดอนุมูลอิสระลดลง และชะลอการตายหรือสูญเสียของเซลล์ได้ ในธรรมชาติ สารโพลีฟีนอลส์เหล่านี้พบได้ในสารอาหารต่างๆ หลายประเภท เช่น เหล้า องุ่นแดง ชาเขียว ชาดำ กาแฟ ผลไม้ตระกูลเบอร์รี (berries) ไซตรัส (ผลไม้กลุ่มส้ม มะนาว เกรปฟรุต เป็นต้น) ซึ่งสารเหล่านี้ต่างมีข้อมูลจากการค้นคว้าวิจัยและการศึกษามากมาย โดยอ้างว่ามีคุณสมบัติในด้านการส่งเสริมความจำของคนเราได้ด้วย แต่อาหารหรือเครื่องดื่มเหล่านี้ล้วนมีส่วนประกอบของโพลีฟีนอลส์ที่แตกต่างกันทั้งทางด้านปริมาณ คุณภาพและชนิดของสารเคมีต่างๆ

สารโพลีฟีนอลส์ ในปัจจุบันพบว่ามีส่วนประกอบหลายชนิด ได้แก่ flavonols, flavanols, flavanones, flavones, isoflavones, anthocyamins เป็นต้น  สำหรับส่วนประกอบที่มีชื่อเรียกว่า ฟลาวานอลส์ (flavanols) ในโกโก้นั้นได้รับความสนใจมากที่สุด จึงมีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับสารชนิดนี้ออกมามากมาย นอกจากนี้ยังพบว่า สารโพลีฟินอลส์นอกจากจะมีคุณสมบัติเป็นตัวต้านอนุมูลอิสระแล้ว ยังมีฤทธิ์ในการป้องกันการเกิดภาวการณ์แข็งตัวของหลอดเลือดแดงทั่วร่างกาย (atherosclerosis) ได้อีกด้วย โดย สารโพลีฟีนอลส์ นี้มีคุณสมบัติทำให้ลด ระดับของค่าคอเลสเตอรอลตัวร้าย (bad cholesterol) คือ low density lipoprotein (LDL) ซึ่งคอเลสเตอรอลชนิดนี้จะไปพอกและจับตัวอยู่ที่ผนังของหลอดเลือดแดงทั่วทั้งร่างกาย และเป็นสาเหตุของการเสียชีวิตของคนเราที่สำคัญยิ่งคือ เกิดจากโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน, โรคหลอดเลือดสมองตีบ, อัมพฤกษ์อัมพาต และโรคหลอดเลือดแดงส่วนปลายอุดตัน ซึ่งพบได้บ่อยมากในประชากรทั่วโลก นอกจากนี้ยังพบว่าสารโพลีฟีนอลส์เหล่านี้ยังมีฤทธิ์ทำให้เกิดการยับยั้งของการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดการอุดตันของหลอดเลือดแดง ซึ่งทำให้หลอดเลือดแดงอุดตันได้ยาก

ผลของโกโก้ต่ออารมณ์และจิตใจ

                   ความรู้เรื่องโกโก้และช็อกโกแลต ที่ก่อให้เกิดผลดีต่อสุขภาพทั้งทางด้านจิตใจและอารมณ์ของมนุษย์นั้น เราทราบกันมานานแล้ว โดยนักวิทยาศาสตร์พบว่าโกโก้มีสารเคมีที่มีคุณสมบัติทำให้สมองมีการหลั่งสารเคมีที่ดีและเกิดมีความสุข ออกมาเป็นจำนวนมาก อันได้แก่ สารโดปามีน (dopamine)  และ สารเซโรโทนิน (serotonin) จึงทำให้คนเรามีอารมณ์ดีและมีความสุขหลังได้ดื่มโกโก้ ดังนั้นโกโก้จึงมีคุณสมบัติในการป้องกันและรักษาการเกิดอาการซึมเศร้าซึ่งเกิดจากการที่สมองขาดสารเซโรโทนิน และการดื่มโกโก้ยังทำให้สามารถยกระดับอารมณ์ของคนเราให้ดีขึ้น และมีความสุขเพราะมีการเพิ่มขึ้นของสารโดปามีนในสมองนั่นเอง

                   ด้วยเหตุผลทั้งหมดที่กล่าวมานั้น จึงทำให้ในอดีตชนชาวเผ่ามายา (Maya) ต่างรู้จัก โกโก้ ดีในด้านคุณสมบัติที่ทำให้เกิดความสุข สดชื่น ปิติและอารมณ์ดี จึงนิยมใช้ดื่มกันมาตลอดตั้งแต่ในครั้งอดีตกาล…แล้วคุณล่ะ วันนี้ดื่มโกโก้แล้วหรือยัง